Het zicht van paarden: hoe en wat zien ze?

Van alle zoogdieren op de wereld, heeft het paard de grootste ogen.  Paarden hebben ook een heel ander zicht dan wij, de mens.

Het is belangrijk dat je je daar bewust van bent, want het verklaart vele reacties die paarden soms hebben.

Zo staan de ogen van een mens naast elkaar, vooraan in het gezicht, bij paarden staan de ogen aan de zijkant.

Dat, samen met nog andere verschillen, betekent dat zij de wereld anders zien dan wij.

Monoculair zicht en binoculair zicht

Doordat de ogen van paarden aan de zijkant staan van hun lichaam zien zij 2 verschillende beelden. Dit noemt men monoculair zicht. Elk oog ziet een ander beeld. Ter verduidelijking: als jij 1 oog afdekt, dan zie je met je andere oog “monoculair”.

Iets voor hun gezicht kan het paard binoculair zien = de twee beelden overlappen elkaar. Dat is dus hoe wij kijken als we met beide ogen kijken.

Het is enkel met hun binoculair zicht dat paarden diepte zien.

Blinde vlekken

Op de tekening hiernaast zie je ook waar het paard “blinde vlekken” heeft als hij zijn hoofd recht voor zich houdt. Blinde vlekken zijn de plaatsen dat een paard niets kan zien.

Wanneer een paard zijn hoofd recht voor zich houdt, dan ziet het paard de blauwe velden niet. Als hij zijn hoofd echter draait naar links of naar rechts (zonder zijn voeten te verplaatsten), ziet hij wél de blauwe velden.

De rode vlek kan hij niet zien, ook niet als hij het hoofd draait. Daarvoor moet hij zijn voeten verplaatsen.

Onder hun hoofd zien paarden ook niets. Als een paard bv, door een put of door een waterplas moet, dan kunnen ze wat terughoudend zijn op het moment dat ze er effectief door moeten gaan. Ze zien immers niet waar ze hun voeten neerzetten. Het is belangrijk dat ze de tijd krijgen om eerst te kijken vanop een afstand(je).

Ze zullen hun hoofd omlaag en omhoog brengen en eventueel kantelen, om zodoende “de hindernis” goed in te kunnen schatten. Dit heeft ook te maken met hoe zij “scherp” zien. Hoe meer vertrouwen ze hebben in hun trainer/ruiter, hoe sneller ze erdoor zullen gaan.

Monoculair en binoculair zien kunnen paarden niet combineren. Als ze bv grazen kijken ze monoculair, ze scannen de omgeving. Dit is nodig als je een prooidier bent: overzicht!

Moeten ze een voorwerp/sprong/mens/ inschatten: dan kijken ze binoculair. Want dan kunnen ze diepte inschatten.

Ziet een paard scherp?

Paarden zien scherp, maar wel op een andere manier scherp dan wij. Als wij voor ons uit kijken zien we enkel dat punt scherp waar we effectief naar kijken. Alles daarrond vervaagt geleidelijk aan (test het maar: kijk naar een punt dichtbij of in de verte, houd je ogen daar strak op gericht en bemerk hoe alles daarrond vager wordt hoe verder de afstand van dat punt is).

Het beeld van een paard is minder hoog, maar wel veel breder (aangezien ze bijna volledig rondom zich kunnen kijken).  In het midden van die brede strook ziet het paard scherp. Als hij iets wil scherp zien dat laag bij de grond is, zal hij zijn hoofd lager brengen, om op die manier de “strook” waarin hij scherp ziet, naar omlaag te brengen.  Je hebt het ongetwijfeld al meegemaakt, dat wanneer je vlakbij langs een voorwerp passeert, waar jouw paard schrik van heeft, dat jouw paard dan het hoofd naar beneden brengt, om het voorwerp inderdaad beter (= scherper) te kunnen zien.

Ziet een paard in het donker?

Paarden zien veel beter in het donker dan de mens. Paarden hebben wel een langere aanpassingstijd nodig dan wij bij verandering van licht naar donker en omgekeerd.

Dat verklaart waarom paarden soms moeite hebben wanneer ze een plaats binnenkomen met meer of minder licht.

Bijvoorbeeld vanuit een donkere stal, in het felle zonlicht komen. Vanuit de verlichte binnenhal, het donkere erf opstappen ’s avonds, … Dan kunnen ze iets schichtiger zijn dan anders, tot hun ogen zich aangepast hebben.

Welke kleuren ziet een paard?

Men denkt dat een paard het best blauw-geel-groen tinten ziet. Op de tekening zie je het verschil tussen welke kleuren een mens ziet en welke kleuren een paard ziet.

Paarden zien dus vooral grijs, blauw, groen en gele tinten. Ook wit kan een paard onderscheiden.

Dit betekent niet dat paarden een voorwerp in het rood niet kunnen zien, ze zien het alleen in een ander kleur (rood wordt geel-groenig).  Ze kunnen nog altijd de vorm onderscheiden!

Er zijn echter stellingen dat een paard wél perfect rood kan zien, omdat dit de kleur is van bloed. Bloed kan betekenen dat een dier aangevallen is geweest door een roofdier en dat er dus roofdieren in de buurt zijn.

Andere stellingen zeggen dan weer dat een paard bloed kan ruiken, en dat het dus geen rol speelt of ze de kleur ervan zien of niet.  In elke geval wordt het kleur rood niet aangegeven op het schematische kleurenpallet, wat na wetenschappelijk onderzoek opgesteld werd.

Natuurlijk kan je je ook afvragen in welke mate wetenschappelijke onderzoeken helemaal correct zijn, daar de wetenschap maar datgene kan meten wat zijn toestellen op dat moment aankunnen.  Wie weet wordt  er binnen een aantal jaren een veel betere manier van meten ontwikkeld, waardoor men toch weer (iets) andere resultaten bekomt…