Het Kaptoom

Het kaptoom is een heel paardvriendelijke en efficiënte bitloze optoming voor het gymnastiseren en rechtrichten aan de hand, de longe en het rijden.

Ik kies daarnaast ook vaak voor het kaptoom, ipv het touwhalster, voor het doen van gewoon grondwerk. Dus ook daarvoor is het een geschikt hulpmiddel!

Het is niet alleen een heel efficiënte en paardvriendelijke optoming, het is ook nog eens een optoming die al eeuwenlang gebruikt wordt om paarden mee af te richten.

Geschiedenis

Pignatelli gebruikte het en Frederico Grisone schreef er in de 16de eeuw al over. Andere bekende trainers en (groot)meesters (van latere tijden), zoals de Duke of Newcastle, De la Broue, François Guérinière en Steinbrecht waren ook heel blij met het kaptoom en gebruikten het om hun paarden dressuurmatig mee af te richten.

Soorten kaptooms

Een goed kaptoom bestaat uit soepel leer en er zit geen ijzer in de neusriem OF het ijzer is omhuld met voldoende zacht materiaal. Op de neusriem zitten 3 ringetjes, 1 in het midden en op elke zijkant ook 1. Aan de middenste ring maak je het leidtouw vast tijdens het grondwerk of de longe bij het longeren. Aan de twee buitenste ringetjes maak je de teugels vast tijdens het werk aan de hand of het rijden.

Om te voorkomen dat het kaptoom verschuift en dat de bakstukken tegen de ogen komen die op die manier het paard irriteren, is er ook een kaakriem aan bevestigd.Deze kaakriem is vastgemaakt aan de bakstukken en wordt om de kaken heen vastgemaakt.Handigst zijn kaptooms waarbij de kaakriemen vastgenaaid zitten, in tegenstelling tot de kaptooms waarbij de kaakriemen kunnen verschoven worden waardoor ze tijdens de training soms zakken.Sommige kaptooms hebben ook een frontriem.

Gevoelig paard? Geen ijzer in de neusriem!

Sommige kaptooms bestaan uit een fietsketting met daarrond leer.Er zijn veel paarden die hier perfect mee getraind kunnen worden, maar er zijn ook veel paarden die hier best niet mee getraind worden omdat ze er te gevoelig op reageren.Dat komt omdat dit type kaptoom, wanneer het al een tijd in gebruik is, onderaan “ribbelig” wordt.Het leer heeft zich dan gevormd rond de fietsketting.De neusriem is als het ware “gekarteld”.

Sensitieve paarden met gevoelige en/of smalle neuzen kunnen gespannen en/of geïrriteerd geraken wanneer de gekartelde neusriem over hun neusbeen beweegt. Zeker bij deze paarden is het dus aan te raden om voor een kaptoom zonder ijzer in te kiezen. De neusriem bestaat dan enkel uit leer.

Waarom een kaptoom tijdens het grondwerk

Doordat een kaptoom vaster zit en niet verschuift, en de ring op de neus zit in tegenstelling met een touwhalster, komen de hulpen die je eventueel geeft met je leidtouw duidelijker over op het paard. Bv: als je naast het paard staat, op singelhoogte, en je geeft directe druk via het touw naar de kaptoom en zo op de neus van het paard, dan wordt het hoofd meteen ook in jouw richting gevraagd.

Met een touwhalster krijg je in dat geval echter vooral een achterwaartse druk,omdat het leidtouw vast is gemaakt onder de kin.Voor het paard is het dan minder duidelijk wat je precies vraagt.

En zo zijn vele grondwerkoefeningen voor het paard duidelijker en beter te begrijpen met een kaptoom.Het paard aanleren om te wijken op de druk achter de oren naar beneden (hoofd laag) gaat dan weer beter met een touwhalster, omdat de druk dan ook echt achter de oren kan gegeven worden, in tegenstelling tot een kaptoom waarbij de druk voor een gedeelte dan ook op de neusbrug gegeven wordt.

Waarom een kaptoom tijdens het werk aan de hand, het longeren en het rijden?

Door de neus (dus de bovenkaak)naar binnen te vragen, ontstaat er stelling en heb je dus ook invloed op de lengtebuiging.Het paard zal de onderkaak naar buiten plaatsen wanneer de bovenkaak correct naar binnen geplaatst wordt.

Wanneer een paard lengtebuiging aanneemt, zal het ontspannen, netjes voorwaarts-neerwaarts bewegen en het binnenachterbeen zal goed naar voor kunnen swingen.

Bovenkaak en onderkaak...

Het kaptoom werkt in op het neusbeen van het paard, dus op de bovenkaak.Een bit werkt in op de onderkaak.

Wanneer je met behulp van een bit, vraagt om stelling, dan heb je kans dat het paard de onderkaak naar binnen brengt, waardoor de bovenkaak dan naar buiten kantelt en het dus niet mogelijk is om een correcte stelling en goede lengtebuiging te verkrijgen in het paard.

Omdat je bij zijwaartse druk op de bovenkaak, de bovenkaak wel zeker naar binnen vraagt en de onderkaak dan naar buiten beweegt, zal je dus een betere stelling en buiging krijgen! Met een kaptoom kan je dus beter voorkomen dat het paard gaat kantelen met het hoofd dan met het bit. Een kaptoom is dus ideaal om je paard te helpen een goede stelling en buiging aan te nemen.

Minder stress met het kaptoom dan met een bit.

Dit komt onder andere omdat een voorwerp in de paardenmond, tijdens inspanning van het paard –training dus-tegengestelde lichaamsreflexen in gang zet: namelijk de “eet-ontspanningsreflex” of de “niet eten-inspanningsreflex" en die zijn tegengesteld, wat voor stress zorgt.

Bij het ene paard is dit meer zichtbaar dan bij het andere, maar het is bij élk paard aanwezig.

Een kaptoom, naargelang het niveau van paard en ruiter wel of niet in combinatie met een ijzerloze hackamore (niet te gebruiken door beginners!) is dus een heel goed alternatief voor wie graag bitloos wil rijden.

Het paard heeft dan niets in de mond en zal zich dus beter kunnen ontspannen en concentreren. De ademhaling verloopt gemakkelijker en de o zo gevoelige lagen worden ontzien.

Dus, de voordelen van het kaptoom nog even op een rijtje!

• Je kan er zowel grondwerk en gymnastiserend grondwerk mee doen. Je kan er ook mee rijden. Met 1 optoming heb je dus voldoende om je paard van A tot Z mee af te richten.

• Tijdens het grondwerk komen de hulpen van het leidtouw duidelijker over.

• Je paard leert correct stelling te nemen door de bovenkaak iets naar binnen te plaatsen waardoor de onderkaak naar buiten geplaatst wordtHet is dus een ideale optoming om het paard soepeler en sterker te maken.

• Je kan ook met de dubbele longe werken.

• Het is een ideale optoming voor wie ervoor kiest om bitloos te trainen.

• Het is een ideaal middel om paarden over te schakelen van bit naar bitloos.

• Ook beginnende ruiters kunnen gerust met een kaptoom rijden, wat niet het geval is met een bitoptoming (helaas rijden heel veel beginners meteen met een bit…).

Hoe breng je het kaptoom aan

Let erop dat de neusriem niet op het zachte gedeelte van de neus en de neusgaten ligt. Anders belemmer je de ademhaling van het paard. De neusriem ligt net boven de plek waar het zachte neusgedeelte begint.

De neusriem mag ook niet tegen het jukbeen liggen, dat is dan weer te hoog.

De neusriem moet zo vastgemaakt worden dat het paard zijn onderkaak kan bewegen (anders kan het paard dus geen goede stelling nemen) en ook nog zijn mond kan openen. Ze mag echter ook niet zo los zitten dat de neusriem te veel over het neusbeen schuift bij het vragen van stelling.

De kaakriem wordt rond de kaak vastgemaakt, los genoeg dat je nog een vinger ertussen kan steken maar vast genoeg dat de bakstukken niet tegen de ogen kunnen schuiven.

Waar koop je een kaptoom?

Ondertussen kan je al in veel zaken een kaptoom bestellen. Ga naar je plaatselijke ruitershop en vraag erachter.

Ikzelf heb hele goede ervaringen met het Marjomankaptoom zonder ijzer in. Ik vind die zo interessant omdat je ze kan heel gemakkelijk kan aanpassen van groot naar klein en daardoor zowel pony's als grote paarden ermee kan trainen. Het leer is soepel en de riemen zijn breed waardoor het kaptoom heel stabiel zit.

En als je googled vind je ook veel webshops die kaptooms verkopen in verschillende kleuren, maten. en prijsklasses.